Hành trình phát triển hàng nghìn năm của âm nhạc Trung Quốc

Cùng với K-pop, C-pop hay còn gọi là nền âm nhạc Trung Quốc đang chiếm lĩnh thị trường châu Á với nhiều ca sĩ, nhóm nhạc nổi tiếng. Để đạt được thành công như hiện nay, nền âm nhạc Trung Quốc đã trải qua nhiều giai đoạn, lịch sử hình thành lâu đời.

Hãy cùng bài viết của VinEdu tìm hiểu về sự phát triển thành công của nền âm nhạc Trung Quốc. 

Nền âm nhạc Trung Quốc là gì?

Nền âm nhạc Trung Quốc đề cập đến âm nhạc của người Trung Quốc, cũng như các dân tộc thiểu số khác trong đại lục. Nó cũng bao gồm âm nhạc được sản xuất bởi những người gốc Hoa ở một số vùng lãnh thổ bên ngoài Trung Quốc bằng các nhạc cụ truyền thống của Trung Quốc hoặc bằng tiếng Trung Quốc. Nó cũng bao gồm một loạt các âm nhạc rất đa dạng từ truyền thống đến hiện đại.

Âm nhạc Trung Quốc tiếp tục phát triển trong thời hiện đại, và các hình thức âm nhạc đương đại hơn cũng đã xuất hiện.

Lịch sử nền âm nhạc Trung Quốc

Các loại âm nhạc khác nhau đã được ghi lại trong các tài liệu lịch sử của Trung Quốc từ thời kỳ đầu của nền văn minh Trung Quốc. Cùng với các cổ vật khảo cổ được phát hiện, đã cung cấp bằng chứng về văn hóa âm nhạc phát triển ngay từ thời nhà Chu (1122 TCN – 256 TCN). 

Những thứ này tiếp tục phát triển thành nhiều hình thức âm nhạc khác nhau thông qua các triều đại kế tiếp, tạo ra di sản âm nhạc phong phú là một phần của văn hóa Trung Quốc ngày nay. 

Âm nhạc Trung Quốc thời kỳ cổ đại

Theo truyền thuyết, người sáng lập âm nhạc trong thần thoại Trung Quốc là Ling Lun. Ông sáng tác nhạc theo yêu cầu của Hoàng đế nhằm tạo ra một hệ thống âm nhạc. Ling Lun đã làm các ống tre phát ra âm thanh rồi điều chỉnh theo âm thanh của các loài chim. 

Tiếp đó, một hệ thống âm nhạc 12 âm được tạo ra dựa trên các nốt của các ống tre, ống đầu tiên tạo ra âm “chuông vàng”.

Các nhà triết học Trung Quốc đã có những cách tiếp cận khác nhau đối với âm nhạc. Đối với Khổng Tử, một hình thức âm nhạc chính xác rất quan trọng đối với sự tu luyện và hoàn thiện của cá nhân. 

Mặt khác, Mozi đã lên án việc tạo ra âm nhạc và lập luận Chống lại âm nhạc. Ông cho rằng âm nhạc là một sự ngông cuồng và không phục vụ mục đích hữu ích, có thể gây hại.

Ở Trung Quốc cổ đại, địa vị xã hội của các nhạc sĩ thấp hơn nhiều so với các họa sĩ. Hầu như mọi hoàng đế đều coi trọng các bài hát dân gian, cử các sĩ quan đến thu thập các bài hát để ghi lại văn hóa đại chúng. Một trong những tác phẩm kinh điển của Khổng giáo là “Cổ điển của Thơ ca” chứa nhiều bài hát dân gian có từ năm 800 TCN đến khoảng 400 TCN.

Sau triều đại nhà Tần, nền âm nhạc Trung Quốc chịu ảnh hưởng lớn bởi âm nhạc Trung Á, đặc biệt là Ấn Độ.

Âm nhạc Trung Quốc thời kỳ cuối chế độ phong kiến

Sự hiện diện của âm nhạc châu Âu tại Trung Quốc xuất hiện sớm nhất là vào năm 1601 khi linh mục Matteo Ricci tặng Harpsichord cho triều đình nhà Minh. Trong thời kỳ cuối triều đại nhà Thanh, ảnh hưởng của âm nhạc phương Tây bắt đầu được cảm nhận. 

Thông qua các triều đại, qua hàng ngàn năm, các nhạc sĩ Trung Quốc đã phát triển một loại lớn các nhạc cụ và phong cách chơi khác nhau. 

Âm nhạc Trung Quốc thời Dân quốc

Các nền văn hóa mới xuất hiện tại Trung Quốc những năm 1910 và năm 1920 khiến nền âm nhạc Trung Quốc bị ảnh hưởng bởi văn hóa phương Tây rõ rệt hơn. Một số nhạc sĩ Trung Quốc du học trở về để biểu diễn nhạc cổ điển phương Tây, sáng tác các tác phẩm thành công trên hệ thống ký hiệu âm nhạc phương Tây. 

Dàn nhạc giao hưởng được hình thành ở hầu hết các thành phố lớn và được biểu diễn cho nhiều khán giả trong phòng hòa nhạc và trên đài phát thanh. Nền âm nhạc Trung Quốc lúc này chịu ảnh hưởng bởi jazz vào âm nhạc truyền thống. Nhiều loại nhạc cụ phương Tây xuất hiện như: xylophones, saxophone và violin. Lü Wencheng, Qui Hechou, Yin Zizhong và He Dasha là một trong những nhà biểu diễn và nhà soạn nhạc đáng chú ý nhất trong thời kỳ này.

Tại Thượng Hải, một thể loại âm nhạc phổ biến được gọi là shidaiqu xuất hiện vào những năm 1920. Shidaiqu là sự hợp nhất của âm nhạc Trung Quốc và phương Tây và Lê Cẩm Huy là người sáng lập thể loại này. 

Giai đoạn 1949 đến 1990 là thời kỳ của âm nhạc cách mạng tại Trung Quốc khi Quốc Dân Đảng chuyển đến Đài Loan.

Sự kiện thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 1949 đã đồng thời khuyến khích tình yêu nghệ thuật đối với các nhà hoạt động yêu nước. Do đó, nhiều nhạc sĩ, soạn giả xuất hiện để sáng tác bài hát, vở nhạc kịch và giao hưởng. 

Không bị ảnh hưởng quá sâu bởi văn hóa phương Tây, nền âm nhạc Trung Quốc lúc này tập trung vào ca ngợi bản sắc dân tộc. Do đó, âm nhạc truyền thống lên ngôi. Điển hình là các nghệ sĩ nhân dân nổi tiếng Quách Lan Anh và Hồ Tùng Hoa.

Năm 1959, Hà Triển Hạo và Thành Quang soạn một bản côngxectô bằng đàn viôlông. Bản nhạc ban đầu đã được sửa lại từ một bản opera truyền thống của Trung Quốc mang tên Butterfly Lovers. Sau đó, tác phẩm này được ví là bản nhạc Romeo và Juliet của Trung Quốc. Tác phẩm đã thành công khi truyền tải âm nhạc truyền thống Trung Quốc độc đáo và du dương.

Để nói về nhạc pop đương đại Trung Quốc, thành công nhất có thể nói đến ca sĩ Đặng Lệ Quân. Cô là một ca sĩ Đài Loan nổi tiếng vào thập niên 80 và 90 được mệnh danh là “nữ hoàng nhạc trữ tình” của Trung Quốc.

Giai đoạn cải cách đất nước vào thập niên 90 đã mở đường cho một kỷ nguyên mới của âm nhạc đương đại Trung Quốc. 

Thời điểm này, nền âm nhạc Trung Quốc chủ yếu là các bài hát ca ngợi tình yêu, thể hiện niềm hy vọng và vẻ đẹp thiên nhiên. Chính giai điệu dựa trên âm nhạc truyền thống đã ngay lập tức trở nên phổ biến trong đời sống người dân Trung Quốc. Những giọng hát vang danh thời kỳ này là Bành Lệ Viện và Khương Đại Vệ.

Cuối những năm 90, sự xuất hiện của “Ông Hoàng nhạc Pop châu Á” Châu Kiệt Luân khiến giới âm nhạc châu Á bùng nổ. Lúc này, nền âm nhạc Trung Quốc bắt đầu phổ biến khắp nơi. Anh là một ca sĩ nhạc pop, người đã pha trộn nhạc R&B, nhạc rap với các nhạc cụ truyền thống Trung Quốc và giai âm ngũ cung để tạo ra một phong cách âm nhạc mới cho Trung Quốc.

Âm nhạc Trung Quốc sau năm 2000

Các sự kiện thường niên như “Lễ hội âm nhạc hiện đại Midi” ở Bắc Kinh thu hút hàng chục ngàn du khách. Ngoài ra còn có “Lễ hội âm nhạc trên núi tuyết” ở tỉnh Vân Nam năm 2002 cũng khiến nền âm nhạc Trung Quốc hiện đại ghi dấu ấm trong lòng bạn bè quốc tế.

Sau những năm 2000, nhạc Rock bắt đầu du nhập vào Trung Quốc, đặc biệt là ở Bắc Kinh, Vũ Hán và Tứ Xuyên. Mặc dù Rock đã tồn tại ở Trung Quốc trong nhiều thập kỷ nhưng cột mốc là khi Cui Jian chơi The Rolling Stones vào năm 2003, ở tuổi 42. Từ sự kiện nay, Trung Quốc trở thành nơi lưu diễn của nhiều nhạc sĩ, nhạc công rock nổi tiếng thế giới. Bao gồm cả Beyonce, Eric Clapton, Nine Inch Đinh, Avril Lavigne, Linkin Park và Talib Kweli.

Đặc biệt, Trung Quốc có tỷ lệ vi phạm bản quyền cao cùng với các vấn đề về sở hữu trí tuệ. Điều này phần nào khiến nền âm nhạc Trung Quốc chịu nhiều cản trở.

Những năm 2004 – 2008, châu Á xuất hiện cơn sốt bởi dòng phim thần tượng Đài Loan với nhiều diễn viên nổi tiếng như Lâm Y Thần, Dương Thừa Lâm, Châu Du Dân, Hạ Quân Tường… Chính vì vậy, nền âm nhạc Trung Quốc xuất hiện thêm dòng nhạc phim và lan tỏa khắp châu Á.

Thời điểm này, 5 nhóm nhạc nam C-pop đình đám nhất thập niên 2000 tất cả đều đến từ Đài Loan. Đó là các nhóm nhạc: F4, 183 Club, 5566, Phi Luân Hải và Lollipop.

Năm 2015, thị trường nhạc số tại Trung Quốc dự kiến ​​trị giá 2,1 tỷ USD. Năm 2015 Trung Quốc là thị trường âm nhạc lớn thứ 14 trên thế giới với doanh thu 170 triệu đô la Mỹ. Tính đến năm 2016, đã có 213 bảng xếp hạng âm nhạc ở Trung Quốc. Với mục tiêu trở thành thị trường lớn nhất toàn cầu năm 2020, nền âm nhạc Trung Quốc đã cố gắng phấn đấu và phát triển không ngừng nghỉ.

Âm nhạc Trung Quốc có gì khác biệt?

Điều đặc biệt khiến âm nhạc Trung Quốc khác biệt so với các quốc gia khác đó là “Âm giai ngũ cung”.

Đầu tiên, hãy phân tích âm giai là gì? Theo sử sách, các nhạc sĩ Trung Quốc xưa đặt ra âm giai là chuỗi các nốt nhạc. Đồ, rê, mi, pha, son, la, si cho thấy cao độ tăng dần. Si, la, son, pha, mi, rê, đồ lại chỉ cao độ giảm dần.

Âm giai sẽ chia thành từng thang âm khác nhau. Thang âm đặc trưng của Trung Quốc bao gồm các nốt: đồ, rê, mi, son, la. Chính vì thế, nếu bạn chọn thang âm chuẩn gồm 7 nốt chính, bỏ đi nốt pha và nốt si, bạn sẽ có một thang âm của Trung Quốc.

Dễ hiểu hơn, âm nhạc Trung Quốc thường không sử dụng đầy đủ các nốt. Do đó mà âm nhạc Trung Quốc có sự chênh lệch nốt rõ rệt tạo nên cảm xuất rất mãnh liệt khi nghe.

Tóm lại, giai điệu đặc biệt chính là yếu tố quan trọng nhất khiến nền âm nhạc Trung Quốc thành công như hiện nay. 

Nền âm nhạc Trung Quốc có lịch sử lên đến hàng ngàn năm với nhiều sự ảnh hưởng. Tuy nhiên, âm nhạc tại đất nước này vẫn giữ được nét truyền thống trong chính âm nhạc hiện đại ngày nay. Do đó, nền âm nhạc Trung Quốc luôn có sức cuốn hút rất độc đáo.